Tegen de prestatiefascinatie: vier vragen aan leerkracht Rosanne Muis

Hoe heb jij zelf prestatiefascinatie ervaren in jouw schooltijd?

"Op de basisschool was ik geen hoogvlieger. Ik had veel moeite met rekenen en werd hierin niet goed gezien. De leerkracht in groep 8 dacht dat vmbo basis/kader het beste bij mij zou passen. Ik wilde heel graag naar de vrije school, maar met dit advies kon dat niet. Mijn moeder zag dit anders en het is toen gelukt om mij in een KB/TL-brugklas te plaatsen op het PCC in Alkmaar. Dit ging heel goed en heb ik mijn TL-diploma met allemaal achten gehaald.

Ondanks het vertrouwen en support van mijn moeder was ik erg onzeker en had ik een behoorlijke mate van faalangst ontwikkeld. Ik had altijd het idee dat ik niet goed genoeg was en vooral niet slim genoeg. De bewijsdrang hierin was dan ook groot. Ook nam ik deze faalangst mee naar de pabo. Naast dat het vervelend was, heeft het mij ook veel gebracht. Ik was dan ook vastberaden om het zelf anders te gaan doen als leerkracht."

Hoe zie jij deze grote focus op prestaties van jongeren terugkomen in jouw huidige werk?

"De verplichting van de eindtoets en hoe belangrijk deze uitslag wordt gemaakt, is iets waar wij als school ook mee te maken hebben. Kinderen en ouders zijn hierdoor meer toetsgericht en het neemt daardoor een grotere plek in dan ik zou willen. Ook de gewone LVS-toetsen (rekenen, spelling en lezen) worden erg belangrijk gemaakt door de overheid. Ikzelf zie dit meer als een moment om te reflecteren. Welke doelen zijn er behaald en wat is er nog nodig? En niet om het kind af te rekenen op wat het kan en wat (nog) niet. Daarnaast bepalen de uitslagen van (eind)toetsen of wij als school voldoende functioneren, terwijl dit mijnziens om hele andere facetten zou moeten gaan."

Wat doe jij zelf al aan (kleine of grote) interventies om af te stappen van het prestatiedenken?

"Voor mij is persoonsontwikkeling en goed in je vel/lijf zitten de basis. Dit betekent dat ik veel gesprekken met de kinderen voer over hun kwaliteiten, maar ook over de valkuilen. Het is heel belangrijk dat de kinderen zich echt gezien voelen, dat ze voelen dat ze mogen zijn wie ze willen zijn en zich veilig voelen om te experimenteren. Ik zie dan ook dat als dit goed zit, zij de ruimte hebben om zich verder te ontwikkelen en met ( leer) doelen aan de gang te gaan.

Wij werken op Columbus en in unit F (groep 8) vanuit doelen. Kinderen zijn zelf eigenaar van deze doelen en maken samen met mij een passend plan om deze doelen te behalen. Wat wil je leren? Hoe wil je dit leren en wat/wie is er hiervoor nodig?

Naast het werken van doelen, werken wij thematisch. Kinderen leren dus veel vanuit het thema en door zelf te doen. Op deze manier proberen wij om de kinderen zich breed te laten ontwikkelen en alles te laten proberen. Door kinderen echt in hun kracht te zetten en goed te luisteren, lukt het om de kinderen te laten doorstromen naar een plek die past bij hen. Hun eigen behoeften en wensen zijn hierin van groot belang."

Nu we een ander geluid in dit prestatiedenken laten horen: waar hoop je dat het onderwijs over 5 tot 10 jaar staat?

"In mijn ideale wereld verlaten kinderen groep 8 nog niet met een advies. Kinderen kiezen een plek waar ze zich fijn voelen en op deze plek kunnen zij gewoon verder met het werken aan hun eigen doelen. Daarnaast is er ruimte om te ontdekken waar je blij van wordt. Er zijn daarom ook verschillende ateliers/domeinen te vinden. Denk aan: techniek, bouwen, mode, uiterlijke verzorging, plant/tuinkunde en noem maar op. Kinderen kiezen zelf welke van bovenstaande vakken ze willen volgen. De verschillende niveaus ( zoals we dat nu hebben ingedeeld op het voortgezet onderwijs) zijn er niet en kinderen krijgen langer de tijd om te groeien en rijpen."